Eylül 2024’te, NASA tarafından takip edilen “2024 ON” isimli futbol sahası büyüklüğündeki bir göktaşı, Dünya’ya doğru yaklaşıyor. Bu göktaşı, yaklaşık 220 metre (720 feet) genişliğinde olup, Dünya’ya 620.000 mil (yaklaşık 1 milyon km) kadar yaklaşacak. Bu mesafe, astronomik ölçekte “yakın geçiş” olarak kabul edilse de, çarpma riski oldukça düşük görünüyor.
Göktaşı ilk kez NASA’nın sürekli izlediği “yakın Dünya cisimleri” programı kapsamında tespit edilmiştir. Bu program, Dünya’ya tehlike oluşturabilecek büyüklükte ve yakınlıkta olan cisimleri izlemekte ve çarpma risklerini değerlendirmektedir. Potansiyel tehlike arz eden asteroitler, 150 metreden büyük ve 7.4 milyon kilometre mesafeye kadar yaklaşabilen cisimlerdir. Ancak şu anda bu göktaşının Dünya’ya çarpma ihtimali binde birin çok altında değerlendiriliyor. Göktaşı dünyaya ne kadar uzaklıktan geçecek sorusuna ise ortalama olarak Dünya ile Ay arasındaki mesafe 384.400 kilometredir. Bu durumda, göktaşı Dünya’ya Ay’ın uzaklığının yaklaşık 2.6 katı mesafede geçecek. Yani, bu göktaşı Dünya’ya, Ay’ın yörüngesinin biraz daha dışından geçecek diyebiliriz.
Göktaşı yörüngesini değiştirip dünyaya çarparsa ne olur sorusuna gelirsek; bu büyüklükte bir göktaşı çarparsa, bölgesel çapta büyük yıkımlara neden olabilir. Özellikle bir şehre çarptığında ciddi hasar oluşturabilir, ancak bu tür olaylar çok nadirdir ve NASA, böyle bir durumda harekete geçebilmek için asteroitleri yönlendirme teknolojileri üzerinde çalışmaktadır. NASA’nın DART görevi bu konuda başarılı bir test yapmıştır.
Peki atmosfer Bizi Bu Boyutta Bir Göktaşından Koruyabilir mi?
Atmosfere giren göktaşlarının (meteorların) boyutu, bileşimi ve hızı, atmosferde eriyip erimemeleri üzerinde belirleyici rol oynar. Genellikle şu şekilde bir ayrım yapılabilir:
- 1 metre ve daha küçük göktaşları: Bu boyuttaki cisimler genellikle atmosferde tamamen yanar ve yeryüzüne ulaşmazlar. Küçük meteoroidler, atmosferle sürtünme sonucu yüksek sıcaklıklara maruz kalır ve eriyerek buharlaşır.
- 10 metreye kadar olan göktaşları: Atmosferin yoğun tabakalarına girdiklerinde büyük oranda parçalanırlar. Ancak bazen yeryüzüne ulaşmadan önce büyük bir ateş topu (bolid) şeklinde yanar ve küçük parçacıklar (meteoritler) yere düşebilir. Örneğin, 2013’te Rusya’nın Çelyabinsk şehrine düşen göktaşı, yaklaşık 20 metre çapındaydı ve atmosfere girdikten sonra büyük ölçüde parçalanmasına rağmen bazı parçaları yeryüzüne ulaşmıştır.
- 20 metre ve daha büyük göktaşları: Bu boyuttaki göktaşları atmosferde erimeden yeryüzüne ulaşma potansiyeline sahiptir. Özellikle yoğun yapıda olan (demir içerikli) cisimler atmosfere karşı daha dirençlidir ve daha büyük kütleleri ile yer yüzeyine ulaşabilirler.
Özetle, yaklaşık 20 metre çapından daha büyük göktaşları, atmosferde tamamen erimeden yeryüzüne ulaşabilir ve önemli bir tehlike oluşturabilirler.
Bu olay bilim insanları için önemli bir gözlem fırsatı sunuyor. Hem asteroitin bileşimi hem de yörüngesel hareketiyle ilgili daha fazla veri toplanarak, gelecekteki olası tehditler daha iyi tahmin edilebilir hale gelecek
